نمارستاق
موقعیت جغرافیای
نمارستاق (Namarestagh ) اقلیمی کوهستانی در دامنه شمالی قله دماوند در استان مازندران و در 52 کیلومتری جنوب غربی شهرستان آمل در بخش لاریجان قرار دارد. ریاضی این نقطه حدود 52 درجه و 7 دقیقه شرق گرینویچ و 36 درجه و 6 دقیقه شمال خط استوا قرار را نشان می دهد. دهستانی که با قدمتی به اندازه تاریخ تبرستان در میان ارتفاعات البرز مرکزی از غرب به شرق امتداد دارد و دره ای که از خط القعر آن رودخانه نمارستاق (هراز Heraz) جاری است
رودخانه نمارستاق (هراز Heraz)
و روستای نمارستاق را به دو نیمه شمالی و جنوبی “نسم” (Nesem ) و “خرتو” (Khertu ) تقسیم می کند.این پهنه جغرافیایی از شمال به بخش چمستان نور از جنوب به منطقه رینه در بخش لاریجان، از شرق به شاه زید در جاده هراز و از غرب به بلده محدود می شود.
قله های نمارستاق
قله چیکرو با 4318 متر بلندترین ارتفاع نمارستاق است از دیگر قله های مهم این اقلیم نیز می توانبه قله شکرلواس با 4188 متر و کهون با 4050 متر و نازر با 3850 متر ، انر با 3750 متر ، گره سر با 3582 متر ، زرد سر با 3576 متر زردآویج با 3280 متر و پسه با 3000 متر نام برد.
قله های نمارستاق
ارتفاعات و مراتع
کنیاد، ازّر زردسر ، زردآویج ، مینو ، سرخ تلی ،گرد گاله ، اش جال ، دایلی ، لسی کو ، سرخ کر ، چپر ، لاک تاش ، او دره ،کور چال ،نسم گلن ، خِرتو گلن ،پسه کفا ، فرا ، سوته ، وشه لوسر ،دله لوسر ، پاین وشه ، بالا وشه ، نویر دره ،بالا کل آغوز ، وازی بنه چال ، گال چن گله ، انیشت ، کوله پشت ، آمار چال ، شالی ، فلاره ، رنج کش ، دیوارور ، سنج خونی ،سرچال ، پلی کوه ، سیو کوه ، رستم زنی مال ، مین کمر ، اسب واز ، گلاز ، هسله کوه ، په کمر ، لته کوه ، ماسی بن ، اوله ، سرخه چاله ،قلاکو ، یخ کر، خاساگ ، سیو کمر بن ، سیر بن که تا چندی پیش دامداری در همه پهنه جریان داشته و صدای زنگ گاوها و گوسفندان ونگ و وای چوپانان و گالش ها در استنگاه ها آبادی آن بود.
ارتفاعات و مراتع نمارستاق
دشت ها
در گویش نمارستاقی ها واژه دشت را خومن می گویند. دریوگ ، ارمگ ، اشلگ ، دنگ ، آسونه کر ، لرا ، کشونه ، گجنا ، کوء چال ،پنیری ، اشکار چال ، پورشت ، مین سره ، سرسره ، امزنا چال ،کوهره ، میجکا خونی ،خرتوچال،دمّاله سر ،گردنه سر ، لاروسر ،رنّه چال، کریا ، ماجکوله چال، لوتره ، پرجبا ،ازّر ، لاروسر که در همه آنها کشت و کار و کشاورزی جریان داشت .بطوریکه هنوز در بسیاری از آنها آثار زمین کشاورزی ، مرزبندی ها ، کله ها و خرابه هایی از کیسه های داخل آنها نمایان است.
آب و هوای نمارستاق
نمارستاق ییلاقی خوش آب و هوا و ملایم که معمولا تابستانش کوتاه است اینجا پاییز شتاب می کند. سرمای زود رسی دارد و باران هایی از سمت غرب می وزد. و دارای تند باد های شدید سرمای شدید زمستان و به نسبت زمستان و طول سرمای بیشتری دارد. در منطقه نمارستاق معمولا زمستان در بعضی نقاط به 15- نیز می رسد. بهار دلنشین با دشت هایی پر از گل تابستانی خنک و آرام و زودگذر و پاییزی با باد های سوزان از سرما را دارد. منطقه نمارستاق به طور متوسط در سال 280 میلی متر بارندگی دارد.
تاریخچه نمار
روستایی بین ارتفاعات مهاز کوه و سنخ کر (senekh ker ) و لتکون ( latekun) که همگی در دامنه کوه پِه کمر قرار دارند. درباره علت ناگذاری نمار و حتی نمارستاق ، گفته های شفاهی مردم بیان می کنند که اینجا شهری بود و حاکمی به نام هزاراسب داشت. که هم اکنون هم مکانی در حومه روستای دیوران به همین نام معروف است، نام این حاکمی که مردم از آن یاد می کنند در واقع حاکمی از ملوک رستمدار یا همان بنیپادوسپانیان تبرستان است و در مقدمه کتاب تاریخ تبرستان ، رویان و مازندران ظهیرالدین مرعشی به نام عزالدوله هزاراسب آمده که روز گار او به سال 470 هجری قمری و از پادوسپانیان حاکم در نمارستاق بود.و نکته اینکه اغلب امرای این سلسله پس از فخرالدوله نامور با لقب نامور یا نماوربیان شدند . با رمزگشایی از این کلید واژه به نظر می رسد که نمار واژه ای تخفیف و دگرگون یافته از کلمه نامور یا نمار است و وجه تسمیه منطقه ای که این امرا در آن حکمرانی می کردند شده و پسوند رستاق هم به معنی ده یا قریه است بدین ترتیب نمارستاق به معنی روستای یا ده یا قریه امرای نامورها.
نظری دیگر هم نمار را در واقع نما می داند اما ریشه نما را بر خلاف بیان تاریخی در صورت و ظاهر زیبای این روستا یعنی دهی که نمایی خوش دارد می دانند.
اما ناصرالدین شاه که سال 1257 خورشیدی از مسیر لار وارد نمارستاق شد و بعد از آن تا بلده ادامه سفر داد در سفرنامه خود از نمار آورده که وقتی به لتر چاگ رسید پلی بر روی رودخانه بود که آن را پسر حاجی غلامرضا تاجر آملی ساخته بود. اهالی مشا و آمل آنجا به ییلاق می آمدند. همچنین اعتماد السلطنه که در این سفر ناصرالدین شاه را همراهی می کرد در مشاهدات خود گفته نما مرکز نمارستاق تلقی می شود خانه هایش نسبت به خانه های دیگر روستا ها این منطقه بهتر بوده و این روستا دارای حمام و یک مسجد بود.
در فرهنگ دهخدا هم آمده است نمار دهی است از دهستان نمارستاق بخش نور شهر آمل و در 53 هزار گزی جنوب غربی آمل و 18 هزار گزی غرب جاده آمل به لاریجان واقع است و 200 تن سکنه دارد. همچنین رابینو در سفرنامه خود به نام مازندارن و استر آبادبا ذکر نمار به عنوان یکی از روستاهای نمارستاق بسنده می کند.
منابع:
موقعیت جغرافیایی آب و هوا ، دشت ها و ارتفاعات از نوشته های از نمارستاق به نوشته نصرت الله بشار
تاریخچه نمار از سفرنامه ناصالدین شاه
تاریخچه نمار فرهنگ دهخدا
تاریخچه نمار بخش نام نمار از سفرنامه رابینو
تاریخچه امرای نمار از مقدمه کتاب تاریخ تبرستان
گردآورنده:جمشید رحیمی
تاریخ انتشار:
1397/09/09
2018.11.30